CÔ GIÁO MỚI

 

LỜI TỰA:

Trong hành trình giáo dục, giáo viên không chỉ là người truyền đạt kiến thức, mà còn là người đóng vai trò trong việc nuôi dưỡng và hướng dẫn linh hồn trẻ thơ. Mỗi ngày đến lớp, cô không chỉ bước vào một giờ học, mà còn bước vào một sứ vụ yêu thương và phục vụ. Vì thế, bài viết “Cô giáo mới” của Bác sĩ Maria Montessori mời gọi chúng ta nhìn ngắm lại vai trò của người giáo viên dưới ánh sáng của niềm tin, cô được mời gọi để cộng tác với Đấng Tạo Hoá trong công trình hình thành nhân cách và tâm hồn trẻ thơ. Qua những suy tư sâu sắc và những ví dụ gần gũi, bài viết giúp ta hiểu rằng: dạy trẻ không chỉ là “dạy cho biết”, mà là giúp linh hồn nhỏ bé ấy lớn lên trong trật tự, bình an và tình yêu.

 

CÔ GIÁO MỚI

Maria Montessori

(Trích: The Child of the Church)

Những giáo viên mới vào nghề thường nghĩ rằng việc giảng dạy là điều quan trọng nhất. Họ cho rằng chỉ cần soạn bài kỹ, truyền đạt đúng cách là đã hoàn thành nhiệm vụ. Nhưng thật ra, sứ mạng của người giáo viên, nhất là trong môi trường giáo dục, còn cao cả hơn thế nhiều. Cô giáo không chỉ dạy chữ, mà còn được mời gọi để đồng hành và hướng dẫn sự lớn lên của linh hồn trẻ thơ.

Người chỉ quan sát trẻ thì khác với người giáo dục. Người quan sát chỉ nhìn để biết, còn người giáo dục thì phục vụ và trợ giúp để trẻ có thể phát triển theo hướng tốt đẹp nhất. Vì thế, cô giáo cần nắm được những nguyên tắc căn bản giúp mình thực hiện tốt sứ mạng này. Một trong những điều quan trọng nhất là biết nhận ra những giây phút tập trung sâu sắc của trẻ, những lúc trẻ hoàn toàn chăm chú trong “công việc lớn” của mình. Khi điều đó xảy ra, cô giáo phải tôn trọng tuyệt đối sự tập trung ấy, không xen vào, không sửa sai, không khích lệ, dù chỉ bằng một lời nói. Đó là lúc cô cần sống trọn vẹn nguyên tắc “không can thiệp”, một thái độ của sự tôn trọng và khiêm nhường.

Tuy nhiên, có những người hiểu sai nguyên tắc này. Họ nghĩ rằng chỉ cần đưa vật liệu học tập cho trẻ rồi đứng im lặng quan sát, mặc kệ mọi việc xảy ra. Và hậu quả là sự hỗn loạn lan tràn trong lớp học. Bởi vì “không can thiệp” chỉ có ý nghĩa khi trẻ đang thật sự sống một kinh nghiệm tốt, đang hướng đến điều lành. Còn khi trẻ lạc hướng, rối loạn hay làm sai, thì sự im lặng của cô giáo lại là sự bỏ rơi trẻ.

Tôi từng chứng kiến có lớp học, trẻ thì lộn xộn, dùng đồ vật sai mục đích, còn cô giáo thì lặng lẽ đi lại giữa các em, chẳng nói một lời. Khi được hỏi, cô đáp: “Tôi sợ làm phiền các em.” Nhưng thật ra, cô sợ làm phiền chính… sự hỗn loạn! Nếu cô ngại xáo trộn trật tự thì là điều đáng quý, nhưng nếu sợ “làm phiền cái sai” thì lại là một sai lầm.

Có cô khác từng nói với tôi: “Thầy dạy chúng em phải tôn trọng sự tập trung của trẻ như tôn trọng nguồn cảm hứng của nghệ sĩ. Vậy sao bây giờ thầy lại bảo được phép can thiệp?” Tôi trả lời: “Đúng, tôi tôn trọng nguồn cảm hứng ấy, nhưng chỉ khi đó là nguồn cảm hứng thật. Nếu tôi đến thăm một nghệ sĩ mà thấy anh ta ngồi chơi bài, tôi sẽ nhắc anh ta: ‘Anh bạn thân mến, sao lại ngồi mộng mơ thế? Ra ngoài đi, trời đang đẹp lắm!’”

Phương pháp của chúng ta không dạy phải tôn trọng những gì vô ích hay sai lầm, mà dạy biết phân định điều đúng và điều sai.

Một cô giáo giỏi cần có khả năng phân biệt điều tốt và điều xấu nơi tâm hồn trẻ. “Tốt” là những trạng thái nội tâm giúp trẻ lớn lên lành mạnh và vui tươi; còn “xấu” là những gì khiến năng lượng của trẻ bị lãng phí, bị rối loạn hay tổn thương. Hiểu được điều này không chỉ cần cho giáo viên, mà cả các bà mẹ cũng nên biết, vì đó là nền tảng của việc nuôi dưỡng và giáo dục trong tình yêu.

Đôi khi, cô giáo cần nghiêm khắc để đưa trẻ ra khỏi tình trạng rối loạn. Nhưng người có kinh nghiệm sẽ chọn những cách nhẹ nhàng, kiên nhẫn và hiệu quả hơn, những cách đòi hỏi sự quan sát tỉ mỉ, tình yêu bền bỉ và sự tận tâm không ngừng.

Quan sát môi trường của trẻ, chăm chút từng góc nhỏ trong lớp, sắp đặt đồ dùng ngăn nắp, tất cả những điều ấy không chỉ là công việc quản lý, mà là một hành vi yêu thương và quan phòng. Giống như người vợ chăm chút căn nhà để đón chồng trong tình thương, cô giáo cũng cần chuẩn bị môi trường sống cho trẻ bằng đôi tay và con tim, để đó trở thành “tổ ấm” cho linh hồn non nớt đang hình thành.

        Khi kiên trì quan sát, cô giáo sẽ dần hiểu rõ hơn sứ mạng của mình. Chính những chi tiết nhỏ bé như một góc lớp, một món đồ, một thói quen sẽ quyết định sự trật tự hay rối loạn của lớp học, và từ đó quyết định cả thành quả giáo dục.

Đôi khi, những lỗi nhỏ cũng có thể gây hậu quả lớn. Như người công nhân có cái bồn tắm anh lại dùng nó để đựng than. Như vậy, anh không chỉ làm hư hại đồ vật, mà còn đánh mất cơ hội sống tốt đẹp hơn. Cũng thế, cô giáo nếu không chú ý đến những nguyên tắc nhỏ bé, sẽ đánh mất những kết quả lớn lao được giao phó qua công việc của mình.

Con đường của người giáo viên giống như hành trình nên hoàn thiện. Không phải chỉ tránh những lỗi lớn là đủ, mà là biết vượt qua từng điều nhỏ, từng thói quen vụn vặt để tâm hồn được tự do và thanh thoát hơn. Khi chiến thắng được những điều nhỏ bé ấy, cô giáo sẽ giúp môi trường và cả tâm hồn trẻ hướng đến trật tự, bình an và tràn ánh sáng.

Công việc giáo dục của chúng ta không phải là công việc của xét đoán hay kết án, mà là giúp trẻ nhận ra sai lầm, chữa lành và hướng về điều thiện như người xưa đã dạy: “Hãy yêu thương, và mọi sự sẽ được đổi mới.”

Ước mong cho mỗi giáo viên trong sứ mạng giáo dục của mình, luôn biết kết hợp sự khôn ngoan của lý trí với lòng khiêm nhường của con tim, để trở nên người bạn đồng hành của trẻ, có một tâm hồn hiền lành để sáng suốt hỗ trợ các em nhỏ trên con đường trưởng thành trong môi trường của mình.

Mầm Non Hoạ Mi